Amritsar leży trochę na uboczu głównych szlaków, kilka godzin jazdy pociągiem od Delhi, tuż przy granicy z Pakistanem. W efekcie docierają tam głównie ci, którzy są w drodze do lub też z Pakistanu (czyli podróżują tak zwaną trasą lądową Indii) albo też jadą do położonego dalej na północ Kaszmiru. A ponieważ oba miejsca – Pakistan i Kaszmir nie budzą teraz zbytniego entuzjazmu wśród wędrowców, również w Amritsarze nie za wielu ich się nie uświadczy.
Ja ilekroć tam przyjeżdżałem (a było to chyba z 4 razy) zawsze miałem poczucie specyficzności tego miejsca, specyficzności jednak tak często doświadczanej w Indiach. Wyjątkowe, oszałamiające zabytki, świątynie, pałace i… To wszystko otoczone morzem dziadostwa, brudu i indyjskiego chaosu.
Początkowo jakoś trudno mi było to przyjąć, ale po spędzeniu w Indiach pewnego czasu uważam to za raczej ich swoistą zaletę a nie jakiś szczególny problem. Kontrast bowiem powoduje, że nie ma się poczucia sztuczności czy martwoty tak typowej dla wielu zabytków a miejsca, które się odwiedza nie są oderwanymi od nurtu życia monumentami. Wszystko tu żyje, jest użytkowane, odwiedzane przez setki ludzi a nie tylko podziwiane i zwiedzane przez turystów (niczym katedry w Europie). Amritsar jest tego najlepszym przykładem…
Amritsar to oczywiście Złota Świątynia, najświętszy przybytek Sikhów, Hari Mandir Sahib, miejsce przechowywania Świętej Księgi Sikhów – Granth Sahib. Sikhizm jest stosunkowo młodą religią – powstał dopiero w XIV wieku jako próba zbudowania uniwersalnego wyznania łączącego elementy hinduistyczne i muzułmańskie. Jak i wiele podobnych eksperymentów (np. babizm czy bahaizm) i ten zakończył się niepowodzeniem – ani muzułmanie ani hinduiści nie uznali sikhizmu za swój. Powstała za to kolejna religią integrująca pewne elementy wcześniejszych wyznań – jest więc sikhizm monoteistyczny (jak Islam), ale uznaje znaczenie medytacji jako formy modlitwy i wiarę w reinkarnację (jak Hinduizm).
Wspólnota sikhijska jest silna, zwarta i wspierająca się w trudnych chwilach. Pozwoliło to Sikhom stworzyć silne Państwo Sikhów w XVII wieku, które dominowało w Północnych Indiach przez okres przeszło 100 lat. Anglicy potrzebowali aż dwóch wojen aby pokonać dzielnych Sikhów i ostatecznie przyłączyć Pendżab do Imperium Brytyjskiego. Dziś Sikhowie są niezwykle sprawnymi farmerami, biznesmenami, lekarzami i informatykami a ich społeczność należy do najbogatszych w Indiach. Dalej jednak skupiają się dookoła swojej religii – stąd i znaczenie ich najświętszego przybytku, Złotej Świątyni.
